8
@5 Türkiye-Latin Amerika ilişkilerinin başlangıcı 19. yüzyıla dayanmaktadır. 1860?lardan Birinci Dünya Savaşı?nın sonuna kadar Osmanlı İmparatorluğu?ndan Latin Amerika?ya çeşitli göç dalgaları vuku bulmuştur. Çoğunluğu Arap olan göçmenler taşıdıkları Osmanlı pasaportlarından dolayı bölgede ?El Turco? olarak anılmışlardır.
Osmanlı İmparatorluğu ile bazı Latin Amerika ülkeleri arasında diplomatik ve konsolosluk ilişkileri 19. yüzyılın sonlarında başlamıştır. Osmanlı İmparatorluğu?nun yıkılışı ve Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde Türkiye Cumhuriyeti?nin kuruluşu ile birlikte Latin Amerika ülkeleriyle Türkiye Cumhuriyeti arasında diplomatik ilişkiler kurulmaya başlanmıştır. 1926 yılında imzalanan Dostluk ve İşbirliği Anlaşması ile Şili, Türkiye Cumhuriyeti?ni tanıyan ilk Latin Amerika ülkesi olmuştur. Bugün Türkiye?nin Arjantin, Brezilya, Şili, Küba, Meksika, Kolombiya, Peru, Venezuela ve Ekvator?da Büyükelçilikleri ve Brezilya?nın Sao Paulo şehrinde bir Başkonsolosluğu bulunmaktadır.
Türkiye?nin bölge ile ilişkileri her zaman dostane ancak 1990?lara kadar durağan olagelmiştir. Coğrafi uzaklık ve temas azlığı gibi nedenlerle ilişkiler arzulanan seviyeye ulaşmamıştır. Bununla birlikte, Dokuzuncu Cumhurbaşkanı Sayın Süleyman Demirel?in 1995 Nisan ayında Arjantin, Brezilya ve Şili?yi kapsayan resmi ziyareti, tarihte bir Türk Cumhurbaşkanının Latin Amerika?ya gerçekleştirdiği ilk ziyaret olarak, Türkiye-Latin Amerika ilişkilerinde bir dönüm noktası teşkil etmiştir.
Latin Amerika ve Karayipler?e Açılım
Türkiye, çok yönlü dış politikası çerçevesinde bölge ile ilişkilerini geliştirmek amacıyla özellikle son on yıllık dönemde bölge ülkelerine yönelik daha aktif bir dış politika izlemeye başlamıştır. Bu bağlamda, Türkiye?nin Latin Amerika ve Karayipler (LAK) ülkeleriyle ilişkilerinin nasıl ve hangi alanlarda geliştirilebileceğini tespit amacıyla, Latin Amerika?daki Büyükelçilerimizin, Türk kamu ve özel sektör temsilcilerinin ve LAK ülkelerinin Türkiye?deki Fahri Konsoloslarının katılımlarıyla Eylül 1998?de Dışişleri Bakanlığı?nda bir dizi toplantı tertiplenmiştir. Bu toplantılar sonrasında bölgeye siyasi ve ekonomik açılımın yol haritasını oluşturacak ?Latin Amerika ve Karayipler Eylem Planı? hazırlanarak uygulamaya konulmuştur.
Bu çerçevede, 2006 yılı ülkemizde ?Latin Amerika ve Karayipler Yılı? olarak ilan edilmiştir. Latin Amerika Eylem Planı 2006 kapsamında, 5-11 Haziran 2006 tarihleri arasında ülkemizde düzenlenen Latin Amerika Haftası etkinliklerine Latin Amerika ülkelerinden Dışişleri, Sanayi, Ticaret ve Ekonomi Bakanlıkları, üniversite ve iş çevrelerinden yetkililer davet edilerek, ülkemizde resmi kurumlarımız ve özel sektör temsilcileriyle temaslarda bulunmaları sağlanmış, yine aynı ülkelerde bulunan Fahri Başkonsoloslarımız ve Konsoloslarımız da ülkemize davet edilerek dış politika yönelimlerimiz konusunda bilgilendirilmişlerdir.
Siyasi ilişkiler
Türkiye?nin çok yönlü dış politika hedefleri ve LAK bölgesinin sunduğu imkânlardan yararlanma vizyonu doğrultusunda, ülkemiz bölge ülkeleriyle siyasi ilişkilerin güçlendirilmesi için üst düzey ziyaretler ve toplantılar düzenlenmesine; mevcut ahdi durumun kuvvetlendirilmesi amacıyla ticari, ekonomik, askeri, kültürel, teknik işbirliği anlaşmaları imzalanmasına; ticaretin artırılması amacıyla iş konseyleri kurulmasına, fuarlara katılım ve tanıtım faaliyetleri düzenlenmesinin teşvikine ve ülkemizin bölgede daha iyi ve doğru bir şekilde tanıtımının sağlanması amacıyla da diplomatik temsilin ve kültürel etkileşimin artırılmasına öncelik vermektedir.
Bu çerçevede, başlıca bölge ülkeleri ile ülkemiz arasında karşılıklı üst düzey ziyaretler ivme kazanmıştır. 2009-2012 yıllarında Arjantin, Brezilya, Kolombiya, Kosta Rika, ve St. Vincent ve Grenadinler Cumhurbaşkanları; Bahamalar ve Barbados Başbakanları; Arjantin, Brezilya, Kolombiya, Meksika, Paraguay ve Venezuela Dışişleri Bakanları ülkemizi ziyaret etmiş, Sayın Başbakanımız Meksika ve Brezilya?ya, Sayın Bakanımız ise Brezilya?ya resmi ziyaretlerde bulunmuştur. Ayrıca, Sayın Başbakanımız, Sayın Bakanımız, Başbakan Yardımcısı Sayın Ali Babacan ve Ekonomi Bakanı Sayın Zafer Çağlayan G-20 Toplantıları vesilesiyle 2012 yılında Meksika?yı ziyaret etmişlerdir. Öte yandan, bu dönem içerisinde Arjantin, Bolivya, Brezilya, Ekvator, Kolombiya, Küba, Peru ve Venezuela ile Siyasi İstişare Toplantıları ile Arjantin, Brezilya ve Küba ile Karma Ekonomik Komisyon (KEK) Toplantıları düzenlenmiştir.
Başlıca bölge ülkeleri ile ülkemiz arasındaki ilişkilerin hukuki altyapısı büyük ölçüde tamamlanmıştır. 14 ülkeyle (Arjantin, Bolivya, Brezilya, Ekvator, Guatemala, Kolombiya, Kosta Rika, Küba, Meksika, Peru, Şili, Paraguay, Uruguay, Venezuela) siyasi istişare mekanizması kurulmuştur. İlişkilerimizin yoğunluk kazandığı Brezilya ile Sayın Başbakanımızın anılan ülkeye 25-29 Mayıs 2010 tarihleri arasında gerçekleştirdiği ziyaret vesilesiyle, bir ?Stratejik Ortaklık Eylem Planı? imzalanmıştır.
Bölge ülkeleriyle ilişkilerimizin parlamenter boyutunun geliştirilmesi amacıyla TBMM?de Dostluk Grupları oluşturulmuştur. Halihazırda (24. Dönem) Arjantin, Bolivya, Brezilya, Ekvator, Jamaika, Kolombiya, Kosta Rika, Küba, Meksika, Panama, Paraguay, Peru, Şili, Uruguay, Venezuela ile Dostluk Grupları bulunmaktadır.
Bölge ülkeleriyle karşılıklı diplomatik temsilin artırılması konusunda ilerlemeler kaydedilmektedir. Bu çerçevede, Kolombiya?nın başkenti Bogota?daki Büyükelçiliğimiz 2010 Şubat ayı, Peru?nun başkenti Lima?daki Büyükelçiliğimiz 2010 Mart ayı, Ekvator?un Başkenti Quito?daki Büyükelçiliğimiz ise 2012 Ocak ayı itibariyle faaliyete geçmiş ve bölgedeki Büyükelçiliklerimizin sayısı böylelikle dokuza ulaşmıştır. Brezilya?nın Sao Paolo kentindeki Başkonsolosluğumuz ise Kasım 2009 tarihi itibariyle faaliyete geçmiştir. Önümüzdeki dönemde bölgede yeni Büyükelçilikler ihdasına yönelik çalışmalar sürdürülmektedir. Peru?nun 2010 yılında, Kolombiya?nın ise 2011 yılında Büyükelçilik açmasıyla ülkemizdeki LAK Büyükelçilikleri sayısı 9?a ulaşmıştır.
Bölge ülkelerinin hemen hepsinde mevcut olan Fahri Başkonsolosluklarımızdan bulundukları yerlerde ülkemizin tanıtımı, görünürlüğünün sağlanması ve Türkiye açısından dış politikada hassasiyet taşıyan hususların o ülke makamlarına ve kamuoylarına duyurulması bakımından istifade edilmektedir. Bölgede toplam 26 Fahri Başkonsolosluğumuz mevcuttur. Bölge ülkelerinin ülkemizde 34 Fahri Başkonsolosluğu bulunmaktadır.
Ekonomik ilişkiler
590 milyon nüfusu, 6 trilyon Dolar?ı aşan GSYİH?sı ve 1,72 trilyon Dolara ulaşan toplam ticaret hacmi ile Latin Amerika ve Karayipler (LAK), 2000?li yıllarda ABD-AB-ÇHC gibi güçlerin ticaret ve yatırım açılarından rekabet alanı haline gelmiştir. 2010 yılında bölgedeki yabancı yatırımların değeri 68 milyar ABD Dolar iken 2011 yılında kaydedilen tüm zamanların en yüksek artışıyla 150 milyar ABD Doları?na ulaşmıştır. Kişi başına düşen milli gelir ve yaşam standardında son on yılda çarpıcı düzeyde iyileşme kaydedilmiştir.
Bölge ülkeleriyle ekonomik ve ticari ilişkilerin geliştirilmesi hedefi doğrultusunda, öncelikle bölge ülkeleriyle ticari ve ekonomik içerikli anlaşmaların tamamlanması hedeflenmiş, bu bağlamda 13 ülkeyle (Arjantin, Brezilya, Ekvator, Guatemala, Guyana, Jamaika, Kolombiya, Küba, Meksika, Paraguay, Peru, Şili ve Uruguay) imzalanan Ticari ve Ekonomik İşbirliği Anlaşmaları çerçevesinde Karma Ekonomik Komisyon (KEK) mekanizmaları için gerekli hukuki altyapı oluşturulmuştur.
2000 yılından bu yana, bölge ülkeleriyle ticaret hacminde kayda değer artışlar sağlanmıştır. 2000 yılında 919 milyon ABD Doları seviyesinde olan dış ticaret hacmimiz, 2008 yılında 5,5 milyar Doları aşmıştır. Bölgeyle ticaretimizde 2009 yılına kadar her yıl %15-20 oranında artış sağlanmış olup, küresel ekonomik krizin de etkisiyle, 2009 yılı içinde karşılıklı ticaretimiz 4 milyar Dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. 2010 yılında tekrar 5,4 milyar Dolar seviyesine çıkan toplam ticaret hacmi, 2011 yılında bir önceki yıla kıyasla yaklaşık % 50?lik bir artış göstererek ilk defa 8 milyar Dolar civarında gerçekleşmiştir. Bölge ülkeleriyle dış ticaret hacmimizin kısa vadede 10 milyar Doları aşması hedeflenmektedir. Yıllar itibariyle bölgeyle gerçekleştirilen dış ticarete ilişkin rakamlar aşağıdaki tabloda sunulmuştur:
İthalat
İhracat
Toplam Dış Ticaret
2000
631
288
919
2001
451
387
838
2002
644
318
962
2003
1.182
297
1.478
2004
1.481
526
2.007
2005
2.035
685
2.719
2006
2.466
889
3.355
2007
3.119
1.063
4.182
2008
3.820
1.730
5.550
2009
2.762
1.275
4.037
2010
3.564
1.836
5.400
2011
5.404
2.470
7.873
*Ekonomi Bakanlığı Verileri (Milyon ABD Doları)
Bölgede 2011 yılında ticaret hacmimizin en yüksek olduğu ülke, 2.958 milyar ABD Doları ile Brezilya olmuştur. Brezilya?yı, 844,6 milyon Dolar ile Meksika, 789 milyon Dolar ile Kolombiya, 704 milyon Dolar ile Arjantin ve 604milyon ABD Doları ile Şili izlemektedir.
Bölge ülkeleriyle ilk Serbest Ticaret Anlaşması (STA) Şili ile 14 Temmuz 2009 tarihinde imzalanmış ve 1 Mart 2011?de yürürlüğe girmiş olup, ayrıca Ekvator, Kolombiya ve MERCOSUR ile STA imzalanması amacıyla müzakereler yürütülmektedir. Aynı zamanda, El Salvador, Meksika, Guatemala, Honduras, Kosta Rika, Nikaragua, Panama, Peru ve Karayipler Topluluğu (CARICOM) ülkeleriyle de STA imzalanması amacıyla müzakerelere başlanması hedeflenmektedir.
İş Konseyleri kurulmasında da ilerleme kaydedilmektedir. 2006 yılında kurulan Türkiye-Brezilya İş Konseyine ilaveten, Türkiye-Meksika İş Konseyi?nin kuruluş anlaşması 11 Aralık 2008 tarihinde imzalanmıştır.
Bölge ülkelerine ülkemizden yatırım yapılması perspektifleri genişlemektedir. Bu çerçevede, TPAO/TPIC, petrol üreticisi ülkeler olan Kolombiya ve Ekvator?da petrol arama çalışmaları yürütmekte olup, Venezuela?da ise arama ve işletme hakları elde edilmesine yönelik çalışmalar sürdürmektedir. Ayrıca, Brezilya petrol şirketi PetroBras, TPAO ile müştereken 2010 ve 2011 yıllarında Karadeniz?de petrol arama çalışmaları yürütmüştür.
Bölge ülkelerine ülkemizce insani, kalkınma ve teknik işbirliği amaçlı yardımlar da sağlanmaktadır. Bu çerçevede, bölgede yaşanan kasırgalar ve deprem felaketleri sebebiyle Karayipler'deki ada devletleri, Orta Amerika ve Güney Amerika ülkelerine insani yardım yapılmıştır. Son olarak Haiti ve Şili?ye bu çerçevede yardım sunulmuştur. Haiti?ye depremin hemen ardından, Sağlık Bakanlığımızca sağlanan seyyar hastane, tıbbi malzemeler ve ilaç ile sağlık ekipleri, Türk Kızılay Başkanlığından afet müdahale uzmanları ve psikologlar ile çadır, battaniye, mutfak setleri gönderilmiş; AKUT ekibi ve GEA Arama-Kurtarma-Ekoloji Grubu afet bölgesine sevkedilmiştir. Yapılan ayni yardımlara ek olarak, Haiti?ye 1 milyon ABD Doları tutarında nakdi yardım da iletilmiştir. Ayrıca, toplam 1 milyon ABD Doları tutarındaki projeler (iki sağlık merkezi inşası ve 15?inin onarımını içeren) TİKA tarafından yürütülmektedir. Bunların yanısıra, siyasi istikrarın sağlanması, Milli Polis Gücü?nün modernizasyonu ve demokratikleşmesi, silahlı grupların silahsızlandırılması ve topluma kazandırılması, güvenlik ve kamu düzeninin sağlanması, serbest seçimlerin yapılması gibi konularda yardımcı olmak amacıyla, 2004 yılı Nisan ayında BMGK kararıyla kurulan MINUSTAH gücü çerçevesinde halen 46 polisimiz Haiti?de görev yapmaktadır. Şili?ye ise, 2010 yılındaki depremin ardından hükümetimiz tarafında 500 bin ABD Doları tutarında nakdi yardım yapılmıştır.
30 Temmuz 2009 tarihinde açılışını Sayın Bakanımızın yaptığı Ankara Üniversitesi Latin Amerika Araştırma ve Uygulama Merkezi bölge ile olan ile ilişkilerimizin kültürel ve akademik boyutuna önemli katkı sağlamaktadır. Ayrıca, Ankara Üniversitesi ile Havana Üniversitesi arasındaki işbirliği çerçevesinde, Havana Üniversitesi bünyesinde Türk Tarih ve Kültür Merkezi?nin kurulması çalışmaları son aşamaya gelmiştir.
#161244 kutup kurdu | 13/07/2013 15:03
@3 Gabartmayı denemedim
@4 bende ekmeğimin derdindeyim gardaaaş#161243 kutup kurdu | 13/07/2013 15:01