8
bir savunma mekanizmasıdır. sürü olgusunun mantığı canlının tek başına başaramayacağı bir amaç için kendi türünden başka canlılar ile bir araya gelmesi-bir arada yaşamasıdır. bir zorunluluktur. insan toplumunun oluşma süreci de benzer bir zorunluluk içerse de, insanın toplumsal doğası ile canlının doğası arasındaki farklılık burada da karşımıza çıkar: emek. toplumsal olmayan canlılar doğaya uyum sağlama yoluyla hayatta kalma savaşını sürdürürken, toplumsal canlılar doğayı kendi yaşam mücadeleleri için değiştirme yoluna giderler.
sürü psikolojisi diye adlandırıp aşağıladığımız şey aslında temelde toplumsal yaşamın ortaya çıkardığı kültür, harekettir. bilinçsiz bırakılmış insanlar neyi neden yaptıklarını tarihsel bağıntılarıyla bilmezler. bu da o hareketin çıkış noktasının onlardan bağımsız olduğu anlamına gelir. bu da o hareketin başkası-başkaları tarafından başlatıldığı anlamına gelir. o başkası-başkaları da hareketi yapan kişiyi değil, kendilerini düşünürler. bilinçli birey-bilinçli toplum, bilinçli toplumsal hareket doğurur. bunun için tarih, felsefe, ekonomi gibi, sosyal bilimler-düşünceler öğrenilmeli, insanlığın düşünce tarihine ulaşılmalı, böylece toplumun bütünü anlaşılabilir ve toplumsal hareketin başlangıcından günümüze nasıl ilerlediği, nereye doğru ilerleyeceği ve ilerlemesi gerektiği anlaşılabilir. bunun için de doğa bilimleri öğrenilmelidir, çünkü insan emeği ve düşüncesi doğadan ortaya çıkar, doğadan öğrenir, doğayı kullanır. bu sebeple toplumsal yasalar ile doğa yasaları benzeşir ve toplumsal yasalar doğa yasalarından bağımsız değillerdir.